Нурота каштачилиги дунё нигоҳида

Нурота каштачилиги дунё нигоҳида

Навоий вилояти тарихи ва маданияти давлат музейи ташаббуси билан вилоят “Ҳунарманд” уюшмаси ҳамкорлигида “Нурота каштачилиги дунё нигоҳида” мавзусида кўргазма ташкил этилди.

Унда музей фондида сақланаётган музей экспонатлари билан бир қаторда уста каштадўзлар томонидан санъат асари даражасида тикилган 300 дан ортиқ кашта намунаси намойиш этилди.

– Қадимий анъаналарга кўра, ўзбек қизлари бўлажак келинлик сепларига ҳар хил каштачилик буюмларини ўзлари тайёрлаган, – дейди музей директори Мусаллам Ибрагимова. – Қизларга 7-9 ёшидан бошлаб кашта тикиш ўргатилган. Ҳар бир оила ўзи учун сўзана, дорпеч, парда, белбоғ, такяпўш (ёстиқ устига ёпиладиган), дўппи, кўйлак, дастрўмол, ҳамён, жойнамоз, сумка, нимча ва бошқаларни тиккан. Ўтмишда бу кашталар оқ ва малла матоларга тикилган бўлса, кейинчалик сатин, шойи, бахмал матоларига ҳам тикиш урф бўлган. 

Албатта, каштачилик миллий ҳунармандлик санъатининг бир туридир. Унда нафислик, ўткир ва ёрқин ранглар акс этади, нақшлар хилма-хиллиги кишини тўлқинлантиради. Миллий каштачилик ва сўзана санъатида ўсимликсимон ва гуллар тасвири туширилган нақш композициялари кенг қўлланилади, анор, аноргул, бодомгул сингари нақшлар бардавомлигини таъминлашга эътибор қаратилади. Айтишларича, кашталардаги анор, бодом шаклли нақшлар серфарзандлик, бахт, меҳр-муҳаббат, тотувлик маъноларини англатади.

– Гуллари ва чокининг нафислиги билан ажралиб турадиган кашталарни тикиш кишидан алоҳида зеҳн ва сабр-тоқат талаб қилади, – дейди “Ҳунарманд” уюшмаси Нурота туман бўлими бошлиғи Зарина Сафарова. – Илгари қизлар келинлик уйини ўзлари тиккан буюмлар билан безаши урф эди. Кашталар қанчалик кўп, нафис ва чиройли, дидли бўлса, келинчак ҳам ўшанча ҳурматга лойиқ кўрилиб, чеварлиги мақталган. Айни пайтда туманимизда “Устоз-шогирд” анъанаси кенг йўлга қўйилган. Ҳар бир каштадўзнинг 10 тадан 100 нафаргача шогирди бор. Бугунги кунда нуроталик каштадўз усталарнинг тиккан сўзана, ёстиқ каби маҳсулотлари нафақат юртимизда, балки қатор чет давлатларда ташкил этилган нуфузли кўргазмаларда намойиш этилган.

Кўргазмада лобар қизларимиз томонидан каштали либослар, 20 дан ортиқ уста-ҳунармандлар қўл меҳнати билан тайёрланган кулолчилик, сангтарошлик, қўғирчоқчилик, дурадгорлик, бешикчилик, заргарлик, дўппичилик ва ҳайкалтарошлик каби ижод намуналари меҳмонларда катта таассурот уйғотди. 

Тадбирда қадим Нурота каштачилиги сир-асрорларини чуқур ўрганиш, ўсиб келаётган ёш авлодни касб-ҳунарга қизиқтириш, қолаверса, улар орқали бу нафис ҳунарни авлоддан-авлодга етказиш мақсадида маҳорат дарслари ташкил этилди.

Кўргазмада ижодкор ҳунармандлар ишларига юқори баҳо берилиб, улар ташкилотчилар томонидан алоҳида рағбатлантирилди. 

ЎзА